Verder Terug Inhoud

1. Introductie

Veel mensen gebruiken Linux om CD-ROM's te branden, omdat het betrouwbaar en makkelijk is. Geen blauwe schermen tijdens het branden en geen hoofdpijn over het bijeen krijgen van de juiste combinatie hard- en software. Het werkt gewoon zodra je het juist hebt ingesteld. De CD-writing HOWTO legt de setup uit, hoe je gegevens op de media zet en geeft wat interessante applicaties, waarin door vriendelijke lezers werd voorzien.

1.1 Copyright, licentie en gebruiksvoorwaarden

Copyright Winfried Trümper 1996-2000. All rights reserved.

Herdistributie en gebruik, met of zonder wijziging, is toegestaan op voorwaarde dat de naam van de auteur, niet zonder voorafgaande schriftelijke permissie, mag worden gebruikt om producten, die van deze software zijn afgeleid, te endosseren of te promoten. Hierbij zijn vertalingen welkom en deze hoeven niet door mij te worden bekrachtigd.

De auteur doet afstand van alle waarborgen met betrekking tot dit document, waaronder alle impliciete garanties van verkoopbaarheid en geschiktheid voor een bepaald doel; in geen geval zal de auteur verantwoordelijk zijn voor enig speciale, indirecte of voortvloeiende beschadigingen of enige beschadigingen van welke aard dan ook resulterend uit enig speciale, indirecte of consequentiele beschadigingen of beschadigingen van welke aard dan ook resulterend in verlies, gegevens of winsten, of het nu is door een actie of contract, nalatigheid of andere verwrongen actie, die voortkomt uit of in verbinding staat met het gebruik van dit document.

In het kort: lees en gebruik 't op eigen risico. Geen geld-terug garantie.

1.2 Beschikbaarheid

Als de editor van dit document geef ik voornamelijk een opsomming van wat andere mensen mij hebben gerapporteerd. Ik ben geen ontwikkelaar van software noch ben ik een expert in hardware, dus voor specifieke problemen met hard- of software wil je wellicht iemand anders vragen. Wat wel altijd zin heeft, is oplossingen voor problemen die nog niet in deze HOWTO staan aan mij te rapporteren.

Ik krijg ieder jaar honderden e-mails betreffende de CD-Writing HOWTO. Dus heb alsjeblieft wat geduld met mij, aangezien ik niet altijd binnen een paar uur kan antwoorden. Ik lees alles echter onmiddellijk en plaats je in mijn CDR-wachtrij. Zorg er alsjeblieft voor dat je de nieuwste versie hebt alvorens je contact met me opneemt; het is altijd beschikbaar vanaf http://www.guug.de/~winni/linux/.

1.3 Aanbevolen leesstof

Je hebt wellicht het handboek van je Linux-distributie nodig om te leren hoe een nieuwe kernel te installeren. Ik heb er geen idee van als het hier op aankomt.

De CD-R FAQ is een algemene FAQ over compact-disk recordables (CD-R), CD-writers en de vereiste software. Aangezien de meeste CD-writers ook kunnen worden gebruikt om CD-ROM's te lezen, kan het zijn dat je ook de Linux CD-ROM HOWTO, de Linux SCSI HOWTO en de Linux Kernel HOWTO wilt lezen.

1.4 Terminologie ... lasers op maximum ... fire!

CD-ROM staat voor Compact Disc Read Only Memory, een opslagmedium waarbij gebruik wordt gemaakt van een optische lezer om de microscopische putjes op een gekleurde glinsterende disk te betasten. De putjes stellen de bits informatie voor en zijn zo klein dat er een aantal biljoen van op een disc passen. Dus een CD is een massa opslagmedium.

De term CD-R is een verkorte vorm van CD-ROM recordable en verwijst naar een CD die deze "microscopische putjes" niet op z'n oppervlak heeft. Het is dus leeg. De CD-R heeft een speciale chemische film vanbinnen, waarin putjes kunnen worden gebrand. Dit wordt gedaan door de laser wat meer kracht te geven, die normaal gesproken alleen de putjes een beetje betast, waardoor hij putjes inbrandt. Deze actie kan slechts éénmaal worden genomen. Alhoewel je voor latere beschrijving wat gebieden achter kunt houden, waarmee een zogenoemde multi-sessie CD wordt gemaakt.

De CD-ROM rewritable (afgekort: CD-RW) werd ontwikkeld om wat te doen aan de beperking van CD-R media. Met een CD-RW brander kan de laser beiden, putjes in de media branden en het kan de media ook in z'n originele staat terugbrengen. Dit is mogelijk, doordat de laser in werkelijkheid geen gaten in de media brandt, waardoor het in een rookwolk op zou gaan.

Een aardige analogie voor de techniek is een ijs-hockey spel: door over het ijs te rijden, laten de spelers (laser) er krassen in achter. Het patroon in het ijs (de media) is een opname van wat er tijdens één ronde gebeurt. Tussen de perioden van het spel in, rijdt de Zamboni schoonmaakkar over het ijs en vult de krassen op door de bovenste laag van het ijs te smelten. (Zamboni is de merknaam voor schoonmaak wagens in ijs-hockey stadions). Op deze manier wordt het patroon op het ijs geschoond en kan er een nieuwe ronde beginnen. De wetenschappelijke term voor verdampen, condenseren, het smelten en bevriezen is "faseomkeer", dus de naam "faseomkeer devices" voor CD-RW-writers.

Deze HOWTO gaat over het beschrijven van CD-R's en CD-RW's. Welkom aan boord, kaptein.

Adaptor vs. Adapter

De meest voorkomende spelling binnen de kernelsources is adapter (adapter: 4283, adaptor: 154). Zelfs belangrijker heeft dit natuurlijk effect op de module opties en aliassen, zoals in "scsi_hostadapter". Dus om een consistente spelling te bereiken in de configuratievoorbeelden en tekst, volg ik ongeacht de officiële spelling die conventie.

1.5 Ondersteunde CD-Writers

USB CD-writers worden thans geheel niet ondersteund. Afgezien daarvan kun je er gerust van uitgaan dat de meeste nieuwere IDE/ATAPI- en SCSI-writers onder Linux werken. Nieuwere drives zijn meestal MMC-compliant en worden daarom ondersteund. Als de SCSI-versie van een bepaalde writer werkt, is de kans groot dat de IDE/ATAPI-versie ook werkt en vice versa. Een aantal mensen hebben echter behoefte aan een warm en vaag gevoel wat ze krijgen door het exacte model van hun brander in één of andere compatibiliteitslijst te lezen en dat is de reden waarom ik het volgende niet uit de HOWTO heb verwijderd:

Hier is een uitgebreide samenvatting van gerapporteerde drives die met cdrecord werken:

Acer:           CDRW 4432A, CDRW 6206A, CD-R/RW 6X4X32 
BTC:            BCE 621E (IDE)
Compro:         CW-7502, CW-7502B
Creative:       MK 4211, RW 4224E,
Delta:          OME-W 141
Dysan:          CRW-1622
Elite:          Elite b444.41
Goldstar:       CED-8041B 
Grundig:        CDR 100 IPW
Guillemot:      Maxi CD-R 4X/8X
HP:             SureStore 4020i, SureStore 6020i,
                C4324, C4325
                CD-writer+ 7100, 7200i, 7500e, 8100i, 8110i, 8200i Plus,
                           8250i, 9100i, 9110i, 9200e, 9210
Hi-Val:         CDD 2242, CDD-3610, 
Iomega:         ZIPCD 4x650
JVC:            XR-W 2001, XR-W 2010, XR-W 2040, XR-W 2042, XR-RW 2224,
                YR 2626
Kiss:           CDRW (no model given)
Kodak:          PCD 200, PCD 225, PCD 260, PCD 600
Matsushita:     matsushita is de japanse naam voor panasonic, kijk alsjeblieft daar
Memorex:        CRW-620, CDR-622, CRW-1622, CRW-2224, CDRW-4420 
Microboards:    PlayWrite 2000, PlayWrite 4000 RW, PlayWrite 4001 RW
MicroNet:       MasterCD Plus 4x4, MasterCD Plus 4x6
Mitsubishi:     CDRW-226
Mitsumi:        CR-2401-TS, CR-2600 TE,  CR-2801 TE, 
                CR-4801 TE, CR-4802 TE,  CR-4804 TE
Nomai:          680.RW
Olympus:        CDS 615E, CDS 620E
Optima:         DisKovery 650 CD-R
OTI:            CDRW 965, CDRW 975 (Socrates 1.0)
Panasonic:      CW-7502, CW-7503, CW-7582
Philips:        CDD-521/10, CDD-522
                CDD-2000, CDD-2600, CDD-3600, CDD-3610, CDD 4201
                PCA 267cr, PCA 460 RW, PCRW 404,
                Omniwriter 26, Omniwriter 26A
Pinnacle:       RCD-100, RCD-1000, RCD-5020, RCD-5040
Pioneer:        DW-S114X 
Plasmon:        CDR 480, CDR 4220, RF-4100, RF-4102, CDR 4400
Plextor:        CDR PX-24 CS, PX-412 C, PX-R412 C
                PX-R 810Ti, PX-R 820T, PX-W 4220Ti, PX-W 8220T, PX-W 8432T
                Plexwriter RW 4/2/20 
Procom:         PCDR 4 
REC:            820s 
Ricoh:          RO-1420C+, MP 1420C, MP 6200S, MP 6201S, MP 7040A, MP-7060A
Samsung:        SW-204
Sanyo:          CRD-R24S
Smart and
Friendly:       CD-RW 226, CD-R 1002, CD-R 1002/PRO, CD-R 1004,
                CD-R 2004, CD-R 2006 PLUS, CD-R 2006 PRO, CD-RW 2224,
                CD-R 4000, CD-R 4006, CD-R 4012, CD-RW 4424A
                CD-R 8020, CD-R 8220
Sony:           CDRX 100E, CDRX 120E, CDRX 140S-RP,
                CDU 920S, CDU 924, CDU 926S, CDU 928E, CDU 948S
Taiyo Yuden:    EW-50
TEAC:           CD-R50S, CD-R55S, CDR-55S, CDR-55K,
                CDR-56S-400, CD-R56S-600, R56S-614
Traxdata:       CRW 2260,
                CDR 4120, CDR 4120 Pro, CDRW 4260, CDRW 4424, CDR 4800
Turtle Beach:   2040R
Waitec:         wt 2036, wt 2444ei
WPI (Wearnes):  CDRW-622, CDR-632P
Yamaha:         CDR-100, CDR 102, CDR-200, CDR-200t, CDR-200tx
                CDR-400, CDR-400c, CDR-400t, CDR-400tx, CDR-400Atx
                CDW-2216E, CRW-2260, CRW-2260t,
                CRW-4250tx, CRW-4260t, CRW-4260tx, CRW-4261, CRW-4416S,
                CRW-6416S, CRW-8424E
Tabel: CD-writers die onder Linux worden ondersteund

De gedetailleerde lijst met modellen waarvan is gerapporteerd dat ze wel of niet onder de diverse op Unix lijkende besturingssystemen werken, is online beschikbaar vanaf http://www.guug.de:8080/cgi-bin/winni/lsc.pl.

Als je hardware niet wordt ondersteund, kun je Linux nog steeds gebruiken om een image van de CD te maken. Misschien dat je dit wilt doen omdat de meeste software voor DOS voor het branden niet met Rock-Ridge extensies om kan gaan. Als tweede stap, gebruik je de DOS- of Macintosh-software om de image naar de CD-R te schrijven.

1.6 Ondersteunde "faciliteiten"

Er zijn twee soorten utilities voor het beschrijven van CD-R's: de hardware-drivers en de data-formatters. De hardware-drivers ondersteunen de volgende faciliteiten:

Ondersteunde faciliteit    cdwrite-2.1     cdrecord-1.6   cdrdao
----------------------------------------------------------------
IDE/ATAPI                  nee             ja              ja
Parallelle Poort           nee             ja              ja
CD-RW                      nee             ja              ja
Audio CD                   ja              ja              ja
Data CD-ROM                ja              ja              deels
Multisessie                deels           ja              nee
TAO (Track at once)        ja              ja              ja
DAO (Disk at once)         nee             nee             ja
Tabel:

cdwrite is software die niet meer wordt beheerd, waarnaar alleen voor de volledigheid wordt gerefereerd. Gebruik daarvoor in de plaats alsjeblieft cdrecord, aangezien het een breder gebied aan hardware ondersteunt en beduidend meer faciliteiten biedt. Het belangrijkste voordeel van cdrdao is om er audio-CD's mee te kunnen maken zonder de twee seconden stilte tussen de tracks (in disk-at-once mode schrijven).

De tools geclassificeerd als "data-formatters" organiseren de gegevens op de media ("zetten er een bestandssysteem op").

Kenmerk         mkisofs         mkhybrid
--------------------------------------------
ISO 9660        ja              ja
RockRidge       ja              ja
El Torito       ja              ja
HFS             nee             ja
Joliet          ja              ja
Multi-sessie    ja              ja
Tabel:

Het opvallendste verschil tussen het ISO 9660 bestandssysteem en het Extended-2 bestandssysteem is: je kunt de bestanden niet meer wijzigen zodra ze zijn beschreven. Andere beperkingen van het ISO-9660-bestandssysteem zijn:

RockRidge is een uitbreiding die langere bestandsnamen en een diepere directory-hierarchie voor het ISO-9660-bestandssysteem toestaat. Als je een CD-ROM met RockRidge extensies onder Linux aan het lezen bent, verschijnen alle bekende eigenschappen van bestanden, zoals de eigenaar, de groep, de permissies en symbolische links. (voelt aan als een UNIX bestandssysteem). Deze uitbreidingen zijn niet beschikbaar als de CD-ROM onder DOS of onder de besturingssystemen van de Windows-varianten wordt gelezen.

El Torito kan worden gebruikt om opstartbare CD-ROM's te distribueren. Om deze faciliteit te gebruiken, moet de BIOS van je PC dit ondersteunen. Globaal genomen, bestaat de eerste 1.44 (of 2.88 als dit wordt ondersteund) Mbyte op de CD-ROM uit een disk-image die er door je werd opgezet. Met het image-bestand wordt door het BIOS als met een diskette omgegaan en er wordt vanaf opgestart. (De consequentie hiervan is dat de originele drive A: (/dev/fd0) mogelijk niet te benaderen is, als je vanaf deze virtuele diskette aan het booten bent).

HFS laat een Macintosh de CD-ROM lezen alsof het een HFS-volume is (het native bestandssysteem voor MacOS).

Met Joliet heb je (onder andere) voor de nieuwere varianten van Windows (95, 98, NT) de beschikking over lange bestandsnamen. De auteur kent echter geen tool waarbij lange bestandsnamen onder plain DOS of Windows 3.11 zijn toegestaan.

Sectie 2.8 geeft een opsomming van de beschikbaarheid van de genoemde software.

1.7 Mailinglijsten

Als je je wilt aansluiten bij het ontwikkelingsteam (met de bedoeling ze actief te helpen), stuur dan een e-mail naar cdwrite-request@other.debian.org en plaats het woord subscribe in de body van het bericht.


Verder Terug Inhoud